Veel Nederlandse gemeenten staan al jaren financieel onder druk. Door stijgende kosten voor jeugdzorg, maatschappelijke ondersteuning en andere gemeentelijke taken, gecombineerd met minder inkomsten vanuit de overheid, ontstaan er begrotingstekorten. Dit leidt tot bezuinigingen op belangrijke voorzieningen en sociale diensten. Komend jaar moeten gemeenten maar liefst €2,4 miljard bezuinigen. Hierdoor zal waarschijnlijk driekwart van de gemeente in de rode cijfers terechtkomen. Dit is de reden dat 2026 het ‘Ravijnjaar’ wordt genoemd.
Wat houdt het Ravijnjaar in?
In het Ravijnjaar zal de financiële bijdrage voor gemeenten behoorlijk dalen. Gemeenten ontvangen nu nog een tijdelijke compensatie, maar die valt in 2026 grotendeels weg. Dit betekent dat veel gemeenten vanaf dat jaar te maken krijgen met grote financiële gaten in hun begroting. Gemeenten spreken van een ‘ravijn’ omdat de inkomsten plotseling sterk dalen, terwijl de uitgaven gelijk blijven of zelfs stijgen.
Volgens de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) dreigen hierdoor belangrijke voorzieningen onder druk te komen staan, waaronder: jeugdzorg, wijkteams en buurtinitiatieven, sport- en cultuurvoorzieningen, armoedebestrijding en ondersteuning voor kwetsbare groepen.
Wat betekent dit voor de toekomst?
De gevolgen van deze bezuinigingen zullen betekenen dat er minder voorzieningen zijn, langere wachtlijsten en minder maatwerk in hulpverlening. Er zal waarschijnlijk vooral bezuinigd worden op preventieve en laagdrempelige voorzieningen, zoals bibliotheken. Juist deze voorzieningen zijn van groot belang om zwaardere en duurdere zorg op de lange termijn te voorkomen. Dit zou kunnen betekenen dat sociale ongelijkheid toeneemt, kwetsbare groepen minder ondersteuning krijgen en de leefbaarheid van (armere) buurten verslechtert.
Wat betekent dit voor ons als pedagogen in spe?
Voor pedagogen in opleiding (zoals wij) heeft deze ontwikkeling directe en ingrijpende gevolgen:
- Minder beschikbare voorzieningen: Als toekomstig pedagoog werken we vaak samen met wijkteams, scholen, jongerenwerk en jeugdzorgorganisaties. Als daar op bezuinigd wordt, zijn er minder mogelijkheden om kinderen, jongeren en gezinnen te ondersteunen.
- Toename van complexe problematiek: Wanneer preventieve hulpverlening wegvalt, groeien problemen vaak verder. Hierdoor kunnen wij als toekomstige professionals te maken krijgen met zwaardere problematiek.
- Creatiever en flexibeler werken: Het wordt belangrijker om met minder middelen toch passende ondersteuning te bieden, aangezien gemeenten verantwoordelijk zijn voor bepaalde zorg, maar het met minder geld moeten doen.
Kortom, het komende jaar zal voor veel veranderingen zorgen op gebied van zorg en preventieve voorzieningen. Gemeenten moeten hetzelfde werk blijven doen, maar met minder geld. Dit vraagt om een goede voorbereiding, samenwerking en creativiteit voor beleidsmakers, maar ook voor pedagogen.