* Trigger-warning: in dit artikel komen heftige onderwerpen rondom mentale gezondheid voor. Mocht dit triggerend voor je zijn, sla dit artikel dan over.
Eenzaamheid wordt vaak geassocieerd met ouderen, maar één op de drie jongeren gaf in 2019 al aan dat zij enige mate van eenzaamheid ervaren (Statistics Netherlands, 2019). Eenzaamheid wordt vaak omschreven als een vervelend gevoel dat ontstaat wanneer iemand het idee heeft dat zijn of haar sociale contacten niet voldoende zijn, zowel in kwaliteit als in kwantiteit (Çivitci & Çivitci, 2009). Dit betekent dat eenzaamheid niet alleen voortkomt uit het ontbreken van sociale contacten, maar ook uit het gevoel dat de bestaande contacten niet diepgaand of betekenisvol genoeg zijn. Zelfs mensen met een groot sociaal netwerk kunnen zich eenzaam voelen als ze geen emotionele verbondenheid ervaren met de mensen om hen heen.
Eenzaamheid is op zich niet een slecht iets. Het functioneert zelfs als een biologisch waarschuwingssysteem, omdat het een signaal afgeeft dat er iets mis is in de sociale relaties (Qualter et al., 2015). Omdat eenzaamheid een pijnlijke ervaring is, motiveert het mensen om weer tijd en energie te steken in sociale contacten (Maes & Vanhalst, 2024).
Echter, wanneer er sprake is van langdurige eenzaamheid, kan eenzaamheid problematisch zijn (Vanhalst et al., 2015). Eenzaamheid kan leiden tot diverse negatieve gevolgen, zoals een laag zelfbeeld, een verslechterde mentale en fysieke gezondheid, een slechte slaapkwaliteit, depressie, angst, een verhoogd sterfterisico en toenemende zelfmoordgedachten (Hawkley & Capitanio, 2015; Lara et al., 2020: Lyrra et al., 2021; McClelland et al., 2020).
Gelukkig is eenzaamheid dus niet onoverkomelijk. Het heeft zelfs een belangrijke functie, omdat het een signaal afgeeft dat het tijd is om weer in sociale contacten te investeren. Daarnaast groeit de aandacht voor eenzaamheid onder jongeren enorm, zeker sinds Covid-19 waarin duidelijk werd dat veel jongeren zich eenzaam voelen. Hiermee ontstaan er steeds meer initiatieven om jongeren te helpen zich minder eenzaam te voelen. Daarnaast is het belangrijk om te onthouden dat iemand zich ook eenzaam kan voelen met veel sociale contacten om zich heen en dat eenzaamheid niet alleen een probleem is onder ouderen, maar juist ook onder jongeren.
Referenties
Çivitci, N., & Çivitci, A. (2009). Self-esteem as mediator and moderator of the relationship between loneliness and life satisfaction in adolescents. Personality And Individual Differences, 47(8), 954–958. https://doi.org/10.1016/j.paid.2009.07.022
Hawkley, L. C., & Capitanio, J. P. (2015). Perceived social isolation, evolutionary fitness and health outcomes: a lifespan approach. Philosophical Transactions Of The Royal Society B Biological Sciences, 370(1669), 20140114. https://doi.org/10.1098/rstb.2014.0114
Lara, E., Moreno-Agostino, D., Martín-María, N., Miret, M., Rico-Uribe, L. A., Olaya, B., Cabello, M., Haro, J. M., & Ayuso-Mateos, J. L. (2020). Exploring the effect of loneliness on all-cause mortality: Are there differences between older adults and younger and middle-aged adults? Social Science & Medicine, 258, 113087. https://doi.org/10.1016/j.socscimed.2020.113087
Lyyra, N., Thorsteinsson, E. B., Eriksson, C., Madsen, K. R., Tolvanen, A., Löfstedt, P., & Välimaa, R. (2021). The Association between Loneliness, Mental Well-Being, and Self-Esteem among Adolescents in Four Nordic Countries. International Journal Of Environmental Research And Public Health, 18(14), 7405. https://doi.org/10.3390/ijerph18147405
Maes, M., & Vanhalst, J. (2024). Loneliness as a double-edged sword: an adaptive function with maladaptive consequences. European Journal Of Developmental Psychology, 1–13. https://doi.org/10.1080/17405629.2024.2333584
McClelland, H., Evans, J. J., Nowland, R., Ferguson, E., & O’Connor, R. C. (2020). Loneliness as a predictor of suicidal ideation and behaviour: a systematic review and meta-analysis of prospective studies. Journal Of Affective Disorders, 274, 880–896. https://doi.org/10.1016/j.jad.2020.05.004
Qualter, P., Vanhalst, J., Harris, R., Van Roekel, E., Lodder, G., Bangee, M., Maes, M., & Verhagen, M. (2015). Loneliness Across the Life Span. Perspectives On Psychological Science, 10(2), 250–264. https://doi.org/10.1177/1745691615568999
Statistics Netherlands (2019). Nearly 1 in 10 Dutch people frequently lonely in 2019. Retrieved from https://www.cbs.nl/en-gb/news/2020/13/nearly-1-in-10-dutch-peo ple-frequently-lonely-in-2019.
Vanhalst, J., Soenens, B., Luyckx, K., Van Petegem, S., Weeks, M. S., & Asher, S. R. (2015). Why do the lonely stay lonely? Chronically lonely adolescents’ attributions and emotions in situations of social inclusion and exclusion. Journal Of Personality And Social Psychology, 109(5), 932–948. https://doi.org/10.1037/pspp0000051