De jeugdzorg is bedoeld om jongeren te helpen en te ondersteunen. In werkelijkheid lijkt er soms sprake te zijn van een ander effect op jongeren. Voor sommigen is de jeugdzorg naast hun bestaande situatie, nog extra moeilijk. Het kan leiden tot extra pijn, isolement en onzekerheid. Hoewel het systeem gericht is op het beschermen en begeleiden van jongeren, voelen veel jongeren zich vaak vergeten.
Van 29 januari tot en met 4 februari is het de Week van Het Vergeten Kind. Tijdens deze week staat het kind centraal en wordt er extra aandacht gevraagd voor de impact van jeugdzorg op jongeren.
Het verhaal van Melanie
Een voorbeeld hiervan is Melanie (19). Ze werd op haar dertiende uit huis geplaatst. Omdat er geen plek voor haar beschikbaar was, werd ze naar een gesloten jeugdzorginstelling gestuurd. Hier leerde ze tegen haar wil wat sociaal isolement betekent: Het contact met haar familie werd volledig verbroken. Zelfs haar belminuten met haar familie werden gelimiteerd, ze moest ze verdienen (Stichting Het Vergeten Kind, 2024.). Deze ervaring zorgde voor diepe pijn en verdriet. Zoiets kan iemands hart in duizend stukken breken. Het verhaal van Melanie staat niet op zichzelf – veel jongeren die te maken hebben met jeugdzorg voelen zich opgesloten, vergeten en machteloos. Ze krijgen geen inspraak in de regels of dagelijkse activiteiten, wat bijdraagt aan gevoelens van frustratie en verloren autonomie. Uit onderzoek van Van der Vlugt en De Jong (2005) bleek dat de meeste jongeren inspraak enorm belangrijk vinden. Ze voelen zich vaak machteloos en geven aan dat er te weinig naar hen geluisterd wordt.
Knelpunten in het systeem
In Nederland maakt ongeveer 1 op de 7 jongeren gebruik van jeugdzorg, aldus de Jeugdautoriteit (JA). Hoewel de groei in aantallen afneemt, blijft de problematiek groot. Veel jongeren ervaren knelpunten binnen het systeem, zoals een gebrek aan inspraak, het ontbreken van een vaste begeleider en frequente verhuizingen, wat hun stabiliteit ondermijnt. Daarnaast zorgen strikte regels en beperkingen ervoor dat hun vrijheid en autonomie nog verder ingeperkt worden.
Organisaties die een verschil maken
Gelukkig zijn er initiatieven die zich inzetten om de jeugdzorg te verbeteren. Het vergeten kind is er één van. De organisatie heette eerst Guusje Nederhorst foundation. De naam van de organisatie is ontstaan door het programma wat zij bieden. Het richt zich op een tweedaags programma om kinderen ‘gewoon kind’ te laten zijn. Sinds 2016 is het samengegaan met Heppie, een stichting die kinderen fijne weekenden en vakanties biedt in moeilijke situaties. De combinatie van de twee stichtingen bleek ook effectief te zijn (Stichting Het Vergeten Kind, 2024). Het vergeten Kind richt zich op het aandacht geven aan kinderen, zodat ze zich optimaal kunnen ontwikkelen, veilig voelen en meer zelfvertrouwen krijgen. Aandacht geven aan kinderen, geeft ze energie. Jeugdzorg haalt in sommige gevallen die energie weg. Tegenwoordig is de jeugdzorg bezig om hun systeem te verbeteren. Verschillende stichtingen zetten zich hier ook voor in.
Hoe nu verder?
De Week van Het Vergeten Kind is er om aandacht te vragen voor kinderen in de jeugdzorg, zodat zij zich gehoord, veilig en zelfverzekerd voelen. Veel jongeren worstelen met de impact van jeugdzorg: het verhuizen, het beperkte contact met de
buitenwereld, de strenge regels en de structuur van het systeem. Daarom is het belangrijk om te blijven kijken naar verbeteringen. Hoe kunnen we ervoor zorgen dat jeugdzorg écht helpt in plaats van schaadt? Hoe zorgen we ervoor dat jongeren zich geen nummer voelen, maar een kind met rechten, dromen en een stem? Door meer inzicht te krijgen in hoe het systeem werkt en de effecten op jongeren, kunnen we samen werken aan een toekomst waarin warmte, liefde en aandacht de basis vormen van jeugdzorg. Want ieder kind verdient een kans op een veilige en gelukkige jeugd.
Literatuur
Jeugdzorg Nederland (2025). Brancherapportage Jeugdzorg 2024. Utrecht: Jeugdzorg
Nederland.
Stichting Het Vergeten Kind. (z.d.). Onze droom – Het Vergeten Kind. Het Vergeten
Kind. https://www.hetvergetenkind.nl/over-ons/onze-droom/
Stichting Het Vergeten Kind. (2024a, november 5). “Mijn netwerk was helemaal
weggevallen. Ik voelde mij verdrietig en het ging slecht” – Het Vergeten Kind. Het
Vergeten Kind. https://www.hetvergetenkind.nl/verhaal/sociaal-isoloment-melanie/
Stichting Het Vergeten Kind. (2024b, 13 november). Hoe het begon – Het Vergeten Kind.
Het Vergeten Kind. https://www.hetvergetenkind.nl/over-ons/hoe-het-begon/
Vlugt, I. van der & Jong, I. de (2005). Verkeerde afslag? Eerdere ervaringen met steun
en hulp van civielrechtelijk geplaatste jongeren in de JJI. Een praktijkgericht
onderzoek. Utrecht: Transact en Collegio